In 2021 ging ik met pensioen. Een mooie groot feest met een hele stoet feestredenaars. Mijn dochter merkte op dat veel sprekers me geregeld citeerden, vaste uitdrukkingen die ik blijkbaar vaak gebruikte. Zoals:
“Mensen hebben mensen nodig”. Zo kende zij mij niet. Blijkbaar waren deze door mezelf ontwikkelde – en soms geparafraseerde - tegeltjeswijsheden een sturingsinstrument geworden om de organisatie waar ik de leiding aan gaf op koers te houden. In de eerste jaren na mijn pensioen ben ik die eigen wijsheden gaan opschrijven. Ik dacht dat het er een stuk of tien zouden zijn. Het bleken er veel meer te zijn, en al schrijvend breidde de collectie zich uit. het zijn er nu ruim 70, maar geregeld krijg ik ingevingen voor aanvullingen. Bij 100 zet ik er een punt achter.
Uiteraard zijn niet alle wijsheden uniek. Maar ze horen bij elkaar als mijn kompas. Voor de één een open deur, maar voor de ander wellicht een eye-opener.
0. Ik heb niets tegen tegeltjeswijsheden, mits ik ze zelf mag formuleren.
1. De wet van de klusser – “als het af is weet je hoe het moet” - geldt ook voor het leven.
2. Het meeste plezier geeft helpen als het ongevraagd maar zeer welkom is.
3. Hoe intensiever ik met ingewikkelde mensen omga, hoe meer ik over mezelf leer.
4. De meeste mensen hebben een blinde vlek voor hun eigen talenten.
5. Goedgelovigheid kan leiden tot wantrouwen.
6. Waar we ook heen reizen, wij Westerlingen hebben in principe altijd een retour op zak.
7. Bouw niet voor het resultaat later maar geniet van het bouwproces nu.
8. Zingeving hoeft niet diepzinnig te zijn.
9. “De lamme helpt de blinde” is geen plan B, maar wellicht de hoofdzaak, plan A.
10. Zorgen geeft voldoening, want het is betekenisvol.
11. De overheid ontwikkelt beleid met de blik in de achteruitkijkspiegel.
12. Het bedrijfsleven opereert met de blik vooruit.
13. Politiek en bedrijfsleven komen per definitie nooit bij elkaar. Zie 11 en 12.
15. Doe wat je belooft, en meen wat je zegt.
16. Wie niet helder kan schrijven, kan ook niet ordentelijk denken.
17. "Andermans vuil is geen zeep."
18. De doden getuigen niet, wat kan leiden tot collectief vergeten.
19. Kunst kent geen doel, maar is een gevolg.
20. Een klimaattribunaal is ondenkbaar.
21. Het leven is eenmalig, en eindig, en dat houdt een opdracht in.
22. Het vermijden anderen te bezeren, is een rem op zelfontplooiing.
23. Liefdadigheid is ijdelheid.
24. Controle is goed, vertrouwen is beter.
25. Je weet pas waar de grenzen zijn als je ze overschrijdt.
26. Mensen hebben een diepe behoefte aan leiders.
27. In het uitvoeren van de nederigste klussen kan de grootste voldoening schuilen..
28. Beschouw de ander als je broer of zus.
29. De mens is een strevend wezen, immer trachtend zaken te verbeteren, versterken.
30. Der vraag "waarom doen we de dingen hier op deze manier?" is een belangrijk signaal.
31. Emotie zonder verstand is even gevaarlijk als verstand zonder emoties.
32. De uniciteit van het leven gaat verborgen achter sleur.
33. Loop niet zomaar achter een vlag aan.
35. Maatschappelijke codes zijn als aardlagen.
37. In essentie heb je twee soorten mensen: de verdraagzamen en de onverdraagzamen.
38. Je hebt alleen last van vliegen als je niets anders meer hebt om je druk over te maken.
42. Het perfecte is de vijand van het goede.
43. Alles wat je doet, kleeft aan je.
44. Het leven wordt vooruit geleefd.
45. Blijven leven, blijven streven.
46. De essentie van menselijke communicatie is beurtgedrag, niet de inhoud..
47. Met een minderheid kun je een cultuurverandering bewerkstelligen.
48. Stel een daad als je iets in beweging wilt stellen.
49. Streven naar geluk kan leiden tot blijvende ontevredenheid.
50. Geforceerd oplossingen bedenken leidt vaak tot teleurstellingen
51. Voor goede ideeën is altijd geld te vinden.
52. Zelfkennis is een plicht, zelfkritiek is een deugd, zelfspot maakt een mens groot.
54. Vergaderen leiden gemakkelijk tot uitstel
55. Er is altijd een eerste moment van slecht nieuws.
56. Streven naar een bestaan waarin je volledig tot je recht komt, kan voortgang belemmeren.
57. De enige betekenis van lijden is de bevestiging van het leven.
58. Zij die niet weten en niet weten dat zij niet weten, zijn dwaas, mijdt hen.
59. Politici struikelen over een bananenschil.
60. Een goed politicus zorgt voor voldoende elastiek in zijn of haar woorden.
61. Sleutels bepalen ons leven meer dan we vaak beseffen.
62. Oude schoolfoto's zijn zeer leerzaam.
63. De mensheid verveelt zich.
64. Hoe ouder je wordt, hoe meer je hersenen hun eigen gang gaan.
65. Vooroordelen moet je niet willen ontkennen.
66. Voor liegen moet je een perfect geheugen hebben
67. Conformisme is de drijvende kracht achter het handelen van 99% van alle mensen.
68. Ga nooit de deur uit zonder je Zwitserse zakmes.
69. Wat tussen mensen gebeurt, grenst aan het goddelijke.
70. Mensen onthouden niet meer dan 3 punten.
71. Wees waakzaam bij opsommingen met ronde getallen.
72. Elk cadeautje, elke dienst is een economische transactie,
73. Plagen is niet altijd onschuldig.
74. Alles wat je bedenkt, bestaat.
75. Samen afwassen is belangrijk voor het behoud van een relatie.
76. De werkelijkheid is vaak veel extremer dan elk bedacht scenario.
77. Mensen hebben mensen nodig.
0. Ik heb niets tegen tegeltjeswijsheden, mits ik ze zelf mag formuleren.
Dat klinkt wat pedant, maar als je geregeld reflecteert op het resultaat van je handelen en dat samenvat op een speelse manier, dan ontwikkel je een eigen wijsheid die je verder brengt dan confectiewijsheden.
1. De wet van de klusser - "als het af is weet je hoe het moet" - geldt ook voor het leven.
Dat klinkt als een wat deprimerende wijsheid, maar stel je voor dat je leven serieproductie zou worden waarin niets mis gaat. Hoe kijk je daar op het eind van je leven op terug? Tevreden? Misschien. Ik denk dat het interessanter is om te zien hoe je je in verschillende richtingen kunt ontwikkelen. In de breedte dus. Maak er ontdekkingstocht van.
2. Het meeste plezier geeft helpen als het ongevraagd maar zeer welkom is.
De verrassing en dankbaarheid die mensen uitstralen als ze ongevraagd geholpen worden is onbetaalbaar. Mijn grootste geluk is dat te doen bij mensen die zich nog niet realiseren dat ze überhaupt een probleem hebben. Al leidt dat soms tot verwarring. Want voor je het weet ga je op lange tenen staan. Zo blijft er altijd wat te leren.
3. Hoe intensiever ik met ingewikkelde mensen om ga, hoe meer ik over mezelf leer.
Ik leer elke dag nog. Vooral in mijn omgang met mensen met een heel andere kijk op leven. Die komen in deze wereld van bubbels niet vanzelf op je pad. Die moet je opzoeken, zoals bij het werken in een daklozeninloop, kringloopwinkel. Daarmee weef je zelf een draadje in het sociaal weefsel.
4. De meeste mensen hebben een blinde vlek voor hun eigen talenten.
Wat mensen goed kunnen, wat ze gemakkelijk afgaat, beschouwen ze niet als iets van bijzondere waarde. Bijgevolg streven ze op terreinen waar ze minder begaafd zijn naar succes. Met teleurstelling als gevolg. Ik heb daar soms ook wel een handje van. Daarom is het goed om zo nu en dan aan mensen om je heen te vragen wat zij zien als je grootste talent.
5. Goedgelovigheid kan leiden tot wantrouwen.
Omgang met andersdenkenden is leerzaam. Zo leerde ik van nabij complotdenkers kennen. En ontdekte dat onder een harde schil van wantrouwen juist een laag schuilt van goedgelovigheid. Immers goedgelovigen worden keer op keer teleurgesteld, gestraft voor hun naïviteit. Dat is bitter. Zij kunnen hun eigen naïviteit uiteraard niet verhelpen. Hun teleurstelling projecteren zij op ongrijpbare hogere machten die hen blijkbaar dwars zitten en zo ontwikkelen ze zich tot complotdenkers.
Zelf nadenken over de meest voor de hand liggende verklaring zou hen helpen, zoals dat ieder mens helpt, maar eenmaal in de fuik van wantrouwen gevaren, wordt omkeren voor complotdenkers lastig en vertrouwen ze liever op bronnen die juist het tegenovergestelde van het meest voor de hand liggende vertellen. Wat extreem verslavend blijkt. Juist omdat de identiteit van de complotdenker gefundeerd is geraakt op die "tegenverhalen", die onwaarschijnlijke verklaringen. Mogelijk omdat de werkelijkheid - klimaatcatastrofe, de monsterlijkheid van Poetin – te bedreigend is. Ontkenning is dan een vorm van ontsnapping. Mogelijk een sterk onbewust gestuurde copingstrategie. Het bijzondere is dat die naïeve onderlaag deze complotdenkers ook weer sympathiek maakt. En kan ik met hen prima door één deur, zolang we de verschillen omzeilen.
6. Waar we ook heen reizen, wij Westerlingen hebben in principe altijd een retour op zak.
Wij, hier in "Het Westen", zijn zo godsgruwelijk rijk, dat elke jammerklacht over vertraging van de trein, een te late bezorging van een pakje, een koude douche door storing van de cv-ketel of een knellende broekriem een godslastering is.
Als je een gemiddeld leven leidt, heb je heden ten dage in materiële zin een rijker leven dan Julius Caesar of Napoleon Bonaparte. Stromend water, warm water, een betrouwbaar 'vuur' om te koken, een zeer gewillig span paarden dat je overal brengt. Toch willen de meeste mensen nog steeds meer spullen. In ieder mens schuilt een despoot die zich overgeeft aan hebzucht.
7. Bouw niet voor het resultaat later maar geniet van het bouwproces nu.
Geniet van het resultaat van je acties op het moment zelf; als je vertrokken bent, valt het uiteen of breken anderen het af. Soms veel later, maar vaker zodra je je afwendt.
8. Zingeving hoeft niet diepzinnig te zijn.
Een praatje over het weer kan voldoende zijn; in het beurtgesprek, hoe leeg ook, bevestig je elkaars bestaan. Dat begint al na een of twee maanden na de geboorte. De dialoog wordt complexer, maar het systeem van wederzijdse bevestiging blijft in wezen gelijk.
9. "De lamme helpt de blinde" is geen plan B, maar wellicht de hoofdzaak, plan A.
Onderlinge hulp heeft andere kwaliteiten dan professionele hulp, vaak gelijkwaardiger, ook al is de kwaliteit van de feitelijke hulp van leken minder, maar wint ze aan betekenis door de relatie. Ik noem het de kracht van krakkemikkigheid. Bij hulp door lotgenoten komt onuitgesproken een dosis compassie en herkenning mee. Dat wordt als oprecht ervaren. Dat is onbetaalbaar.
10. Zorgen geeft voldoening, want het is betekenisvol.
Ieder mens heeft zorgdrift. Zorg voor kinderen, ouderen, buren. Zorg voor dieren. Zorg voor planten. Het stimuleert de productie van genotshormonen. Voor een vijf-, zes- of zevenvinker (Bregman) ligt waardering binnen handbereik. Met een handomdraai kan zo’n bofkont iemand met minder vinkjes die is vastgelopen helpen, en schuilt de instant beloning in het waarnemen van de vreugde bij de ander.
11. De overheid ontwikkelt beleid met de blik in de achteruitkijkspiegel.
De politiek reageert op wat mis gaat. Pro-actief opereren is vrijwel onmogelijk want als de urgentie ontbreekt, ontbreekt het draagvlak. Dus koester niet te hoge verwachtingen van die overheid.
12. Het bedrijfsleven opereert met de blik vooruit.
Er moet een doel nagestreefd worden, ook al is daar niet een breed draagvlak voor: het gaat vaak om het belang van één persoon. Maar de drang om zich te bewijzen kan sterk zijn. Niet zelden ten koste van anderen.
13. Politiek en bedrijfsleven komen per definitie nooit bij elkaar. Zie 11 en 12.
Onze daden tellen, niet wat we zeggen te willen, te zullen gaan doen, wat we geloven, wat we "eigenlijk" bedoelen.
Je kunt niet bouwen op de dromen van mensen, over zichzelf, over de wereld. Maar ook niet op hun overtuigingen. Dat is bouwen op drijfzand. Als mensen doen wat ze beloven, dan kun je samenwerken. Wat op zich - helaas - beperkend is, omdat de dromers vaker inspireren dan de doeners.
15. Doe wat je belooft, en meen wat je zegt.
Pim Fortuyns zei "ik zeg wat ik denk". Dat doorbrak de eeuwenoude sociale code dat dergelijke openhartigheid leidt tot kans op sociale afbreuk. Juist het tegengestelde van wat een gemeenschap sociaal en sterk maakt. Daarom maken al die stoere navolgers veel stuk, in sociale zin. Dat leidde er toe dat ik zelf niet méér beloof dan ik waar kan maken, maar ook dat ik niet alles zeg wat ik denk. Sommige zaken blijven beter onuitgesproken. Recent hoorde ik een variant: beloof minder, doe meer.
16. Wie niet helder kan schrijven, kan ook niet ordentelijk denken.
Chaos op papier is chaos in het hoofd. Omgekeerd kan schrijven wel degelijk helpen om de chaos in het hoofd te ordenen. En bedenk: schrijven is dialoog voeren met jezelf.
17. "Andermans vuil is geen zeep."
Niet van mijzelf, maar graag geciteerd. Van de moeder van een vriend. Eigen fouten relativeren door te wijzen op de fouten van anderen is immer een zwaktebod.
18. De doden getuigen niet, wat kan leiden tot collectief vergeten.
Het onvoorstelbare vermogen van de mensheid om humane tragedies als de Holocaust snel te vergeten is eenvoudig te verklaren uit het ontbreken van de directe getuigen: de doden. Wat resteert is een heel kleine minderheid overlevers die de voorkeur geven aan zwijgen, om te kunnen overleven. Want niet zwijgen betekent de hel opnieuw beleven. Daardoor veegt de mensheid zijn tragedies uit.
19. Kunst kent geen doel, maar is een gevolg.
Voor de makers heeft kunst alleen betekenis in het hier en nu, in het maken. Als onvervreemdbare eigenschap van de strevende mens. Daarmee onderscheiden zij zich van het publiek die de resultaten ziet als een einddoel: het vastleggen van de beleving van cultuur op enig moment.
20. Een klimaattribunaal is ondenkbaar.
Want wie zou na de catastrofe de daders ooit nog kunnen dagen? Kan dat de oorzaak zijn van het ogenschijnlijk opzettelijk klimaatverwoestende gedrag van ceo's en andere machtigen zoals corrupte dictators? Niemand zal hen komen ophalen om rekenschap af te leggen. En dat weten ze. Wet- en regelgeving en machtsstructuren zijn er op gericht om wereldwijde marktwerking te faciliteren. Iedere ceo die de koers wendt richting voorkomen van klimaatschade moet het veld ruimen omdat het korte termijn bedrijfsresultaat dat dicteert. Software die de resultaten berekent geven uitkomsten die in het nadeel zijn van dergelijke ceo's, en de softwaregestuurde beurskoersen impliceren het vertrek van hen. Er is géén leiding meer in de handen van mensen, maar alleen nog sturing door computerprogramma's met een eenzijdige onderliggende visie over falen en succes. Wat niet in geld is uit te drukken heeft geen impact daar op.
21. Het leven is eenmalig, en eindig, en dat houdt een opdracht in.
Een hiernamaals, wedergeboorte, reïncarnatie, het zijn allemaal metaforen om te ontsnappen aan het meedogenloze besef van de eigen eindigheid. Geloven in een volgend bestaan, waar en hoe dan ook, vermindert de motivatie om er hier en nu iets van te maken. En draagt eraan bij dat we gemakkelijk wegkijken van de puinhoop die we achterlaten.
22. Het vermijden anderen te bezeren, is een rem op zelfontplooiing.
De vrees zelf pijn te lijden door de ander te kwetsen, schade toe te brengen, is een grotere rem op autonome zelfontplooiing dan waar de meesten zich bewust van zijn.
23. Liefdadigheid is ijdelheid.
Christenen zien de kansarme, kwetsbare medemens als middel tot zelfverheffing, door hen te geven, socialisten zien als doel de verheffing van de kwetsbare medemens, door hen te steunen.
24. Controle is goed, vertrouwen is beter.
Lenin geparafraseerd. Controle gaat uit van wantrouwen. Daarin ligt de kiem van het fiasco van het Russische communisme. Wie wantrouwen als leitmotiv heeft, zal bij de ander ontwijkend gedrag genereren. Wie uitgaat van vertrouwen zal beloofd worden met steun en impulsen tot groei. Als je mensen vertrouwen geeft, gaan ze dingen doen of maken die je zelf niet kunt verzinnen.
25. Je weet pas waar de grenzen zijn als je ze overschrijdt.
Ook geen originele. Maar wat men er niet bij zegt is dat hij impliceert dat er feitelijk een beloning moet staan op het overschrijden van grenzen, in plaats van straf.
26. Mensen hebben een diepe behoefte aan leiders.
De mens is niet alleen een kuddedier, maar wil ook graag iemand om te volgen. Mensen kennen zelfbenoemde, gekozen, omhooggeworstelde of van hogerhand benoemde leiders niet alleen allerhande eigenschappen toe maar ook voorrechten, ook uiterst triviale zoals de plaats aan het hoofd van de tafel, eerste keuze uit lekkernijen bij traktaties. Het is niet altijd eenvoudig om als leider die voorrechten af te wijzen omdat dat als arrogant kan worden ervaren. Maar het helpt wel erg goed om op gelijk niveau te komen door juist het nederige werk te doen zoals afruimen, koffie inschenken, whiteboard schoonvegen.
27. In het uitvoeren van de nederigste klussen kan de grootste voldoening schuilen.
Zoals het besef dat je daarmee toch een essentiële bijdrage levert aan iets groters.
28. Beschouw de ander als je broer of zus.
Reageer bij iedereen die jou bejegent op een minder aangename wijze - zonder aanwijsbare oorzaak - alsof het je broer, zus of beste vriend is.
Daarmee behoud je de relatie op het juiste niveau om daarop verder te kunnen bouwen.
29. De mens is een strevend wezen, immer trachtend zaken te verbeteren, versterken.
Dus met de blik vooruit, om kansen te ontdekken. Achterom kijken alleen om van te leren. Om te begrijpen wat waarom is gebeurd.
30. Der vraag "waarom doen we de dingen hier op deze manier?" is een belangrijk signaal.
Want in praktisch alle gevallen is het antwoord "omdat iedereen voor ons het ook altijd zo deed." De oorspronkelijke reden voor het uitvoeren van een handeling op een bepaalde manier gaat vaak verloren. Logisch, want je kunt niet elke handeling opnieuw overdenken. Maar de vraag stellen betekent dat het tijd is voor herijking. Het kan duiden op een leemte in de organisatie die wijst op onvoldoende gevoel van mede-eigenaarschap en verantwoordelijkheidsgevoel. Niet zelden duidt dat weer op een te autoritaire managementcultuur. De vraag kan zo een gouden kans zijn om de bedrijfscultuur kritisch te onderzoeken.
31. Emotie zonder verstand is even gevaarlijk als verstand zonder emoties.
Zonder emoties is het verstand als een bahco die als hamer wordt gebruikt, zonder verstand zijn emoties als een vlieger zonder touwtje in de storm. De koppeling heet wijsheid. Daar ligt als het goed is het geweten in besloten. Want wie wijs is, heeft geweten wat het goede is.
32. De uniciteit van het leven gaat verborgen achter sleur.
Afwassen, poepen, boodschappen doen en oude kranten weggooien zijn onontkoombaar. Het risico van die sleur is dat je vergeet hoe uniek het leven is.
33. Loop niet zomaar achter een vlag aan.
Ieder geloof dat actief het einde der tijden, of het paradijs op aarde, of de eeuwige vrede, of het Koninkrijk Gods wil forceren, verkeert uiteindelijk in zijn tegendeel. De communisten wilden geforceerd de absolute gelijkheid van mensen realiseren. Afgezien van de ruimte die dat streven bood aan wraakzuchtige opportunisten, was dat net zo'n misverstand als van christelijke fanatici die geforceerd het Einde der Tijden wilden bevorderen door massale zelfmoord, hulp aan bloedige dictators of verwoestende oorlogen. Marx' analyse van de kern van het kapitalisme dat tot zijn eigen ondergang moest leiden kan best kloppen omdat ze door massaproductie en dito -consumptie haar eigen schaarste aan grondstoffen schept. Maar het is een illusie te denken dat je dat proces kunt versnellen.
Door te dienen en je niet te goed te voelen voor het nederigste werk, bouw je draagvlak op onder de degenen die jou naar voren schuiven om de leiding te nemen.
35. Maatschappelijke codes zijn als aardlagen.
Ze zijn ontstaan in een eeuwenlange ontwikkeling, op elke plek op aarde anders, in wederkerigheid met hun context van bestaansmiddelen, opvattingen over relaties - bloedverwanten, buren, vrienden, vijanden, vreemdelingen, gezagsdragers, geestelijken, armen, rijken, geleerden - eigendom, invloeden van de natuur en de omgang met levende en dode natuur. Deze codes worden min of meer onuitgesproken overgedragen door opvoeding en daardoor als vanzelfsprekend, eigen en onweerlegbaar ervaren. Elke andere code zal als onwaar worden beschouwd en vijandig tegemoet getreden omdat het de essentie van de eigen identiteit lijkt te ontkennen. Wees daarvan bewust als je het gesprek erover aan wilt gaan.
36. Hoe groter de groep is die over besluiten moet stemmen, hoe minder sterk het corrigerend vermogen is.
Een voorgenomen besluit straalt uit dat er een gedegen analyse aan ten grondslag ligt. Als opponent moet je dan van goede huize komen om een meerderheid tegen dat voorstel te verwerven. Hoe groter de groep, waar conformisme en conflictmijding heerst, hoe lastiger dat is. Een voorgelegd besluit wegstemmen in een vergadering met meer dan 50 personen is alleen mogelijk bij krankzinnige voorstellen.
37. In essentie heb je twee soorten mensen: de verdraagzamen en de onverdraagzamen.
De eerste gunt anderen de ruimte om zelf te kiezen hoe ze hun leven inrichten, uiteraard zonder diezelfde ruimte voor anderen te beperken, de andere schrijft anderen voor hoe te leven, hoe lief te hebben, wat te geloven, wat te denken. Al dan niet gedicteerd door een denkbeeldige hogere macht. Het mag duidelijk zijn dat die twee opvattingen niet te verenigen zijn. En er waait een wind dat de onverdraagzamen aan de winnende hand zijn.
38. Je hebt alleen last van vliegen als je niets anders meer hebt om je druk over te maken.
Dat is letterlijk het geval, maar ook overdrachtelijk. De meeste discussies ontstaan door haakjes en lusjes, rafels aan onrijpe voorstellen.
Reken vooraf niet op de mogelijkheid van een herkansing.
Lang had ik als motto Alles kan altijd beter, maar "beter" is lastig. Want vraag je daarbij altijd af: wat is goed om te doen en wat is het goede? Slimmer ontwijkt die vraag, en is daarmee praktischer. Dus slimmer.
42. Het perfecte is de vijand van het goede.
Eindeloos slijpen en polijsten leidt tot een flets eindresultaat. Juist de onvolkomenheid is een teken van authenticiteit.
43. Alles wat je doet, kleeft aan je.
Elke ervaring sleep je mee en zo bepaalt die reeks van ervaringen als een soort sleepanker de vrijheidsgraden voor je koers richting toekomst.
44. Het leven wordt vooruit geleefd.
Achterom kijken en sjagrijn over gemiste kansen belemmert benutten van nieuwe mogelijkheden en genieten van wat zich voordoet.
45. Blijven leven, blijven streven.
Zolang je nieuwe dingen leert, jezelf ontwikkelt, blijf je flexibel van geest.
46. De essentie van menselijke communicatie is beurtgedrag, niet de inhoud.
De begint al een of twee maanden na de geboorte: de baby steekt zijn of haar tong uit als je dat voordoet. Een buurpraatje over het weer is niet anders. En geeft voldoening.
47. Met een minderheid kun je een cultuurverandering bewerkstelligen.
Je hebt geen absolute meerderheid nodig om iets te bereiken in een groep of organisatie. Vuistregel: neem de wortel van het totaal. Met vier mensen kan dat in een team van zestien, met 10 in een organisatie van 100. Consequent dezelfde kant op bewegen en verlangd gedrag volhouden.
48. Stel een daad als je iets in beweging wilt stellen.
Wacht niet af tot je van iedereen toestemming hebt. Ga aan de slag, ook als dat wettelijke grenzen overschrijdt. Sterker: misschien juist dan, omdat dan iedereen die je nodig hebt in beweging komt.
49. Streven naar geluk kan leiden tot blijvende ontevredenheid.
Beter dan te streven naar geluk is streven naar verbetering, want dat impliceert voldoening over wat reeds bereikt is.
50. Geforceerd oplossingen bedenken leidt vaak tot teleurstellingen
Geforceerde oplossingen werken niet goed omdat ze vaak te ingewikkeld of lomp zijn. Beter is het om de tijd zijn werk te laten doen. Niet zelden dient zich een oplossing aan die past als een handschoen om een hand. Onbewust heb je het probleem geanalyseerd en tot zijn essentie teruggebracht. Het wachten is dan op de oplossing zoals een visser wacht tot een vis in het aas hapt.
51. Voor goede ideeën is altijd geld te vinden.
Omgekeerd: als je geen geldschieters of fondsen vind voor je idee, dan is het misschien geen goed idee. Of heb je niet goed gezocht.
52. Zelfkennis is een plicht, zelfkritiek is een deugd, zelfspot maakt een mens groot.
Dat laatste vergeten de meeste mensen, maar publieke zelfrelativering is een belangrijk onderdeel van het sociaal cement.
Als je iemand groet, wordt je terug gegroet. Dus moedig mensen die teleurgesteld zijn in het leven om de moed op te brengen anderen te groeten, vriendelijk te bejegenen, advies te vragen, te helpen. Het effect is dat anderen hen gaan groeten, advies of hulp vragen, of aanbieden. Kortom, de basisvoorwaarden voor een relatie, hoe oppervlakkig ook.
54. Vergaderen leiden gemakkelijk tot uitstel
Tijdens een overleg ter plaatse een activiteit uitvoeren zoals iemand bellen die nodig is voor een oplossing, komt vaak over als verstorend voor het overleg, maar is effectiever dan de afspraak noteren, te bepalen wie hem/haar gaat bellen om een volgend overleg daarover terug te koppelen om dan een besluit te nemen. Een variant is om aansluitend op een overleg een werksessie te houden waarin iedereen direct aan de overlegtafel zijn/haar toebedeelde acties gaat uitvoeren.
55. Er is altijd een eerste moment van slecht nieuws.
Dit lijkt een open deur, maar bij slecht nieuws is de reactie vaak: had je dat niet eerder kunnen vertellen? Zelfs als dat mogelijk was geweest, was de schok of de schrik niet minder geweest.
56. Streven naar een bestaan waarin je volledig tot je recht komt, kan voortgang belemmeren.
Een dergelijk streven op basis van je affiniteiten, dromen, is gerechtvaardigd, maar waak voor permanente onvrede als de gras aan de andere kant van hek altijd groener lijkt. Je kunt er ook voor kiezen om effectief te zijn op de plek waar je terecht gekomen bent. Daar ondervind je waardering van. En als je je einddoel voor ogen houdt, kun je dat stap voor stap nastreven. Dat is meer waard dan blijven hunkeren naar waardering waar je het niet krijgt.
57. De enige betekenis van lijden is de bevestiging van het leven.
Geen leven zonder lijden. Daarom is voor sommigen religie balsem voor de ziel omdat het lijden daarin wél betekenis krijgt. In het christelijk geloof is lijden zelfs de kern geworden: het kruis is het logo. Daarom ontstaat ook de kans op perversie van lijden, want dan kan lijden tot verlossing leiden: hoe meer lijden, hoe groter de belofte van verlossing. Jammer, want het besef dat lijden een product is van het leven, is voldoende reden zijn om het te billijken, mits je het leven kunt genieten.
58. Zij die niet weten en niet weten dat zij niet weten, zijn dwaas, mijdt hen.
Zij die niet weten en weten dat zij niet weten, zijn dom, onderwijs hen.
Zij die weten en niet weten dat zij weten, zijn in slaap, wek hen.
Zij die weten en weten dat zij weten, zijn wijs, volg hen.
Arabisch spreekwoord.
Ik las deze wijsheid in Het Beste, uit Readers' Digest. Een soort maandblad op pocketformaat met een bijzondere mix van populair wetenschappelijke artikelen, moppen en wijsheden. Een bron voor spreekbeurten.
59. Politici struikelen over een bananenschil.
Politici struikelen zelden over een grote kwestie. Daar rinkelen sowieso alle alarmbellen. Maar een scheve tegel is risicovoller. Of een bananenschil. Niet zelden omdat ze die zelf kwistig om zich heen strooien.
60. Een goed politicus zorgt voor voldoende elastiek in zijn of haar woorden.
Politici worden er vaak van beticht niet helder te zijn. Maar grote helderheid brengt het probleem met zich mee dat je niet meer kan schuiven om wat meer draagvlak te krijgen. Te veel wolligheid is niet goed uiteraard, maar absolute termen sluiten alternatieve oplossingen te snel uit.
61. Sleutels bepalen ons leven meer dan we vaak beseffen.
Wij leven in een wereld van sleutels. Een te krampachtig beheer van sleutels,leidt ertoe dat mensen zich buitengesloten voelen en geen verantwoordelijkheid willen dragen, en zich erg afhankelijk gaan opstellen.
62. Oude schoolfoto's zijn zeer leerzaam.
Wie waren de haantjes de voorsten, wie de backbenchers? Met wie ging jezelf om en hoe is het deze en gene afgelopen? Niet zelden blijken die backbenchers de stille krachten geworden binnen hun organisaties, de dieselmotoren die er toe doen, terwijl de smaakmakers vroeg opbranden. Daar kun je van leren.
63. De mensheid verveelt zich.
Veel gedrag is consumptief: het leggen van puzzels is een ultiem voorbeeld. Je herschept een door anderen gecreëerd beeld. Als je het leven beschouwt als wachtkamer doet het er niet toe hoe je die vult. Niemand heeft er een oordeel over, niemand roept je ter verantwoording. Het gevoel van tijdelijkheid en zinloosheid kan zo verlammen dat je nergens toe komt. Met als gevolg dat de resterende tijd steeds korter wordt om zinvolheid te bereiken. Dus leg je puzzels, speel je games. Met de valse illusie dat je iets produceert. Dat leidt tot ontevredenheid en een gevoel van leegte. De druk om de leegte te vullen leidt tot nog meer consumptief gedrag, niet op de laatste plaats omdat de wereld om ons heen ons voortdurend bestookt met verleidingen om die leegte te vullen: het is het verdienmodel van het kapitalisme.
64. Hoe ouder je wordt, hoe meer je hersenen hun eigen gang gaan.
Zonder er bewust aandacht aan te schenken bereidt mijn brein zich voor op komende activiteiten. Ik visualiseer onbewust waar ik heen ga. Zo visualiseer ik ook of ik alle benodigde sleutels bij mij heb, of gereedschap. Dat kan leiden tot slapeloosheid als het automatisch visualiseren stokt door onbekende factoren van het proces. Dat valt weer te resetten door even iets te lezen.
65. Vooroordelen moet je niet willen ontkennen.
Wees alert als je lichaam een negatief signaal uitzendt over iemand van kleur, iemand die sjofel gekleed is, iemand met haar in de war. Mensen die beweren dat ze niet discrimeneren houden zichzelf en anderen voor de gek. Vooroordelen zijn door opvoeding ingebakken en zijn gekoppeld aan ‘fast thinking’. Alleen als je je van je vooroordelen bewust bent, kun je jezelf corrigeren.
66. Voor liegen moet je een perfect geheugen hebben
Heb je dat niet, en wie wel?, dan is eerlijkheid het makkelijkst.
67. Conformisme is de drijvende kracht achter het handelen van 99% van alle mensen.
Wees terughoudend om het gedrag van mensen te verklaren met rationele argumenten, zoals stemgedrag. Het grootste deel van ons gedrag komt voor uit de behoefte om onderdeel van de groep te zijn. En de innovatie en vernieuwing komt van die 1%. Die niets begrijpt van die 99%.
68. Ga nooit de deur uit zonder je Zwitserse zakmes.
Je hebt dan altijd een pincet, een schaar, een schroevendraaier, een mes en een zaag bij je. En nog een hoop gereedschappen.
69. Wat tussen mensen gebeurt, grenst aan het goddelijke.
Variant op: God is wat tussen mensen gebeurt. Ik ben weliswaar gelovig opgevoed, maar heb lang geleden dat geloof verloren. Wat ik in de loop der jaren meer en meer ben gaan zien hoe fascinerend te wisselwerking tussen mensen is, hoe communicatie verloopt. Dat is dermate complex en gelaagd dat je je kan voorstellen dat mensen daar een hogere macht achter werkzaam zien.
70. Mensen onthouden niet meer dan 3 punten.
Niet zelden zie je een rijtje onderwerpen die op belangrijkheid zijn gerangschikt en die je zou moeten onthouden. Maar dat lukt zelden. En organiseer je bij voorbaat teleurstelling. Wie kent de 10 geboden uit het hoofd? Laat staan tientallen tegeltjeswijsheden.
71. Wees waakzaam bij opsommingen met ronde getallen.
Een lijstje van 8 punten oogt niet lekker. Dus maken we er 2 bij om de 10 te halen. Of zorgen we dat we precies op 100 uitkomen. Als je dat ziet, weet je dat je er een aantal kan schrappen. De vraag is welke.
72. Elk cadeautje, elke dienst is een economische transactie,
Door een gift ontstaat een in te lossen schuld. Dat kan sociale verbanden versterken, maar ook het begin zijn van fraude, chantage of medeplichtigheid daaraan.
73. Plagen is niet altijd onschuldig.
Plagen kan zomaar de grens van pesten overschrijden. En dat is ongeoorloofde machtsuitoefening. Wees alert op plaaggeesten, waarom vertonen ze dat gedrag? Behoefte aan macht? Realiseren ze zich dat?
74. Alles wat je bedenkt, bestaat.
Originaliteit is een lastig begrip. Dé unieke uitvinding bestaat niet meer. Het is de combinatie van vernieuwingen die relevant is. Daarnaast zijn we als mensheid zo innovatief dat we voor elk denkbaar probleem al een oplossing hebben bedacht. Eerst even zoeken naar die oplossing kan helpen bij problemen.
75. Samen afwassen is belangrijk voor het behoud van een relatie.
Terloops, zonder oogcontact, belangwekkende zaken aan de orde stellen, werkt beter dan bij een frontale confrontatie.
Terzijde: de sociale cohesie in Franse dorpen werd aanvankelijk aangetast door de introductie van de wasmachine en daarmee de teloorgang van de collectieve wasplaats. Het is opvallend hoe die oude wasplaatsen, onder een dak, in dorpen beschermd worden tegen verval. Later draaiden de hypermarkten de sociale vitaliteit van de dorpscentra definitief de nek om.
76. De werkelijkheid is vaak veel extremer dan elk bedacht scenario.
Dat zegt wel iets over de beperktheid van onze verbeeldingskracht. Wij ordenen de volstrekt onbevattelijke chaos om ons heen tot een aangeharkte parkje, passend bij onze eigen smaak, en leven in de veronderstelling dat dat de werkelijkheid is. Een speer waarmee die op honderden meters iemand kan doden? Het geweer! Een vogel die een stad vernietigt? Een bommenwerper! Een fabriek waar binnen een paar jaar 6 miljoen mensen vernietigd worden? De Holocaust!
77. Mensen hebben mensen nodig.
Dit is wel mijn "grondwet". Mensen zijn hypersociaal, daarom kennen we eenzaamheid. Ik heb een keer op een donkere avond op een dijk in Zeeland een schaap aangetroffen die langs de weg liep, aan de verkeerde kant van het hek. De andere schapen liepen in de wei. Blijkbaar was dit schaap per ongeluk door een gat in de heining het contact verloren. Blinde paniek.
Ik probeerde het schaap te pakken en over het hek te tillen. Dat lukte uiteindelijk en het dook onder in de kudde.